Klauzula sumienia – kiedy lekarz może odmówić pomocy pacjentowi?

Sumienie lekarskie, które jest pojęciem z dziedziny etyki, może stanowić kategorię prawną. Przepisy prawa dotyczące wykonywania zawodu lekarza uwzględniają pojęcie sumienia lekarza jako jednego z kryterium oceny prawidłowości jego zachowania. Próba określenia treści pojęcia „sumienie” nie została zdefiniowana przez ustawodawcę.

W art. 4 Kodeksu Etyki Lekarskiej pojawia się jednak zastrzeżenie, że

„dla wypełnienia swoich zadań lekarz powinien zachować swobodę działań zawodowych, zgodnie ze swoim sumieniem i współczesną wiedzą medyczną”.

bezpłatna konsultacja prawna

Klauzula sumienia – Ustawa o Zawodach Lekarza i Lekarza Dentysty

Klauzula sumienia. Ustawa o Zawodach Lekarza i Lekarza Dentysty w artykule 39 dopuszcza natomiast, by: „lekarz powstrzymywał się od wykonania świadczeń zdrowotnych niezgodnych z jego sumieniem”.

Jednak w tym samym artykule u.z.l dodaje, iż w przypadku zaistnienia takich sytuacji lekarz: „ma obowiązek wskazać realne możliwości uzyskania tego świadczenia u innego lekarza lub w podmiocie leczniczym oraz uzasadnić i odnotować ten fakt w dokumentacji medycznej.

Lekarz wykonujący swój zawód na podstawie stosunku pracy lub w ramach służby ma ponadto obowiązek uprzedniego powiadomienia na piśmie przełożonego.”

Jak wynika z powyższego, brak udzielenia pomocy ze względu na klauzulę sumienia nie będzie karane jedynie w takich sytuacjach, gdy:

•     lekarz wskaże realne możliwości uzyskania objętego odmową świadczenia u innego lekarza lub w innym zakładzie opieki zdrowotnej
•     uzasadni i udokumentuje fakt swojej odmowy w dokumentacji medycznej
•     uprzedzi na piśmie swojego przełożonego – w odniesieniu do lekarza wykonującego swój zawód na podstawie stosunku pracy lub w ramach służby

zadzwoń teraz

Klauzula sumienia – przykady zastosowania

Wyobraźmy sobie zatem sytuacje. Pełniący ostry dyżur lekarz chirurg dostał wezwanie do operacji ręki małej dziewczynki . Została ona przewieziona z miejsca wypadku do szpitala. Ręka jest zbyt uszkodzona i trzeba dokonać jej amputacji.

Celem rozróżnienia możliwości powołania się na klauzulę sumienia przy odmowie udzielenia pomocy wyobraźmy sobie dwie sytuacje:

•     lekarz, który został wezwany do operacji nie może pogodzić się z tym, że trzeba amputować rękę dziecku. Informuje ordynatora, a także pyta kolegę – lekarza chirurga, który również jest na dyżurze czy podjąłby się przeprowadzenia takiej operacji – i ten się zgadza
•     lekarz, który miał początkowo obiekcje, czy jest w stanie podjąć się przeprowadzenia operacji rozpoczyna operować. Po chwili zdaje sobie jednak sprawę, że leży to poza możliwościami jego sumienia i, mimo iż przeprowadza operację sam, odchodzi od stołu operacyjnego

W pierwszym przykładzie lekarz odmawiający udzielenia pomocy poinformował lekarza przełożonego. Co ważniejsze, nie pozbawił pacjenta opieki lekarskiej, ponieważ zadbał o zastąpienie go przez innego lekarza.

W drugim przykładzie jednak lekarz nie miał prawa odejść od stołu powołując się na klauzulę sumienia, ponieważ pozostawił pacjenta bez pomocy.

Ze względu jednak na fakt, iż lekarz świadomie dokonał wyboru swojego zawodu, postuluje się, aby sytuacje, w których lekarz mógł odmawiać pomocy powołując się na klauzulę sumienia ograniczyć do minimum. Stąd też mówi się, by prawo do odmowy udzielenia świadczenia niezgodnego z sumieniem lekarza ograniczone było jedynie do sytuacji związanych ściśle z wyznaniem religijnym czy psychologicznym i wyłącznie w odniesieniu do czynności nieterapeutycznym o charakterze „diagnostyczno – administracyjnym”, jak np. wypisanie recepty, wydanie zaświadczenia czy skierowanie na badania prenatalne.

Jak wynika z powyższej analizy, mogą wystąpić sytuacje, w których lekarz nie będzie ponosił odpowiedzialności karnej z powodu odmowy pomocy medycznej, gdyż powołał się na klauzulę sumienia. Jednak będą to jedynie takie sytuacje, w których lekarz odmawiający udzielenia pomocy zrealizował związane z taką odmową obowiązki. Podnoszone są również postulaty, by odmowa udzielenia świadczeń tego rodzaju dotyczyła jedynie kwestii nieterapeutycznych. Ma to celu zminimalizowanie powstawanie sytuacji, w których nie dochodzi do udzielenia pomocy przy nagłych i grożących śmiercią lub uszczerbkiem na zdrowiu sytuacjach, z powodu wystąpienia niespodziewanego konfliktu sumienia. Pamiętać bowiem należy, że lekarz jest podmiotem szczególnie prawnie zobowiązanym do udzielania pomocy, a jego nieuzasadniona odmowa pomocy grozi poniesieniem odpowiedzialności karnej.

Gdzie szukać pomocy?

Jeżeli potrzebujesz pomocy prawnej zawodowego pełnomocnika procesowego skontaktuj się z Krajowym Rejestrem Osób Poszkodowanych. Dys­ponu­jemy doświadczeniem potrzeb­nym do zrozu­mienia skom­p­likowanych zagad­nień medy­cznych. Mamy wieloletnie doświadczenie w zakresie dochodzenia roszczeń odszkodowawczych, w tym zwłaszcza związanych z błędami medycznymi. Możemy Ci pomóc uzyskać należne Tobie świadczenia. Wystarczy jeden telefon, aby bezpłatnie skonsultować Twoją historię i ocenić jak możemy Ci pomóc. Nie wahaj się, znamy się na tym. Zadzwoń teraz, a nasi specjaliści otoczą Ciebie i Twoją rodzinę opieką.

bezpłatna porada

Wystarczy Twój jeden telefon do nas, aby uzyskać profesjonalną pomoc.

Nie pobieramy z góry żadnych opłat!

Zadzwoń  teraz to nie wymaga wysiłku, a może tylko pomóc.

Telefon 722 080 080, lub napisz do nas kontakt@krop.org.pl