Narażenia pacjenta na niebezpieczeństwo. Przestępstwo narażenia pacjenta na bezpośrednie niebezpieczeństwo utraty życia albo ciężkiego uszczerbku z art. 160 Kodeksu karnego

Na czym polega przestępstwo narażenia pacjenta przez lekarza na bezpośrednie niebezpieczeństwo utraty życia albo ciężkiego uszczerbku na zdrowiu z art. 160 Kodeksu karnego oraz jakie muszą zostać spełnione przesłanki, aby można przypisać sprawcy odpowiedzialność karną za przestępstwo z  art. 160 Kodeksu karnego.

bezpłatna konsultacja prawna

Narażenia pacjenta na niebezpieczeństwo – czynność sprawcza – narażenie

Czynnością sprawczą, za którą art. 160 Kodeksu Karnego (dalej: KK) nakłada sankcję jest narażenie człowieka na bezpośrednie niebezpieczeństwo utraty życia albo ciężki uszczerbek na zdrowiu.

Zgodnie z art. 160 KK:

• Kto naraża człowieka na bezpośrednie niebezpieczeństwo utraty życia albo ciężkiego uszczerbku na zdrowiu, podlega karze pozbawienia wolności do lat 3.
• Jeżeli na sprawcy ciąży obowiązek opieki nad osobą narażoną na niebezpieczeństwo, podlega karze pozbawienia wolności od 3 miesięcy do lat 5.
• Jeżeli sprawca czynu określonego w § 1 lub 2 działa nieumyślnie, podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do roku.
• Nie podlega karze za przestępstwo określone w § 1-3 sprawca, który dobrowolnie uchylił grożące niebezpieczeństwo.
• Ściganie przestępstwa określonego w § 3 następuje na wniosek pokrzywdzonego.

Czynność sprawcza w postępowaniu lekarza została ujęta bardzo szeroko. Kodeks karny określa czynność sprawczą jako narażenie, a zatem nie doprecyzowuje tego pojęcia i nie przeprowadza jego bliższej charakterystyki.

Nie jest to żaden konkretny sposób zachowania ani określona czynność. W praktyce oznacza to, iż jako narażenie należy traktować wszelkie zachowania lekarza, które mogą spowodować skutki w postaci utraty życia albo ciężki uszczerbek na zdrowiu.

W stosunku do lekarza gwaranta, czyli do osoby, na której ciąży szczególny obowiązek opieki nad osobą narażoną na niebezpieczeństwo, tj. nad pacjentem (więcej na ten temat w artykule Odpowiedzialność karna lekarza pełniącego obowiązki zawodowe) należy stwierdzić, że narażenie na bezpośrednie niebezpieczeństwo utraty życia albo ciężkiego uszczerbku na zdrowiu może polegać albo na działaniu albo na zaniechaniu.

zadzwoń teraz

Narażenia pacjenta na niebezpieczeństwo – czynności sprzeczna z przepisem prawa

Działanie polega na wykonaniu pewnej czynności, która jest sprzeczna z przepisem prawa.

Podając na przykładzie: Chirurg wykonywał operację powłok brzusznych pacjenta. Zakończył operację, ale pozostawił w ciele pacjenta chustę chirurgiczną.

Takie zachowanie lekarza nie jest zgodne ze sztuką lekarską oraz z prawem, z tego względu naraził on pacjenta na niebezpieczeństwo utraty życia albo ciężki uszczerbek na zdrowiu poprzez działanie.

Natomiast z zaniechaniem mamy do czynienia w przypadku braku realizacji nałożonego na lekarza obowiązku.

Podając na przykładzie: Do lekarza „pierwszego kontaktu” zgłosił się pacjent z bólem w gałce ocznej. Lekarz zlecił pacjentowi stosowanie kropli nawilżających, ale nie skierował pacjenta do lekarza specjalisty. Po 6 miesiącach okazało się, że w oku pacjenta rozwijał nowotwór. Takie postępowanie lekarza stanowi zaniechanie działania, które prowadzi do niebezpieczeństwa utraty życia lub ciężkiego uszczerbku na zdrowiu.

Narażenie pacjenta może również polegać na zwiększeniu stopnia narażenia na bezpośrednie niebezpieczeństwo utraty życia albo ciężki uszczerbek na zdrowiu. Narażeniem pacjenta na niebezpieczeństwo jest również utrzymanie poziomu niebezpieczeństwa dla życia lub zdrowia zastanego przez lekarza w chwili aktualizacji jego obowiązku. Innymi słowy, niebezpieczeństwo dla pacjenta wystąpiło już wcześniej, a konkretny lekarz poprzez swoje działanie lub zaniechanie pogłębił ten stan albo pozostawił poziom niebezpieczeństwa takim jaki zastał.

Narażenia pacjenta na niebezpieczeństwo

Z działaniem lub zaniechaniem bezpośrednim mamy do czynienia, gdy dla dalszego rozwoju sytuacji – stanu pacjenta – nie jest potrzebne podejmowanie dodatkowych działań przez lekarza a wystąpienie skutku, tj. niebezpieczeństwa utraty życia albo ciężkiego uszczerbku a zdrowiu jest wysoce prawdopodobne.

Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 29  maja 2012 roku w sprawie o sygn. akt III K 87/12 doprecyzował znaczenie bezpośredniości: „Otóż niebezpieczeństwo może być bezpośrednie tzn. nieuniknione lub co najmniej wysoce prawdopodobne w dającej się przewidzieć przyszłości, ale niekoniecznie natychmiastowe. W przypadku czasowej rozbieżności pomiędzy działaniem a skutkiem powinien zostać wykazany automatyzm dowodzący co najmniej wysokiego prawdopodobieństwa jego zaistnienia.”

Podając na przykładzie: Lekarz ginekolog podczas badania stwierdził, iż istnieją wskazania do przeprowadzenia cesarskiego cięcia przy porodzie pacjentki A.B. z uwagi na bardzo dużą wadę wzroku pacjentki. Lekarz, który odbierał poród zignorował to zalecenie bez żadnych podstaw medycznych i przeprowadził poród w sposób naturalny. Takie działanie lekarza sprowadziło na pacjentkę stan bezpośredniego niebezpieczeństwa utraty życia albo ciężki uszczerbek na zdrowiu.

Podsumowując należy stwierdzić, iż narażenie pacjenta na niebezpieczeństwo utraty życia lub zdrowia może polegać na działaniu albo zaniechaniu, którego dopuścił się lekarz. Lekarz naraża pacjenta na niebezpieczeństwo kiedy leczy pacjenta od początku jego choroby, ale także wtedy, gdy lekarz poprzez swoje działanie lub zaniechanie pogłębił stan zagrożenia albo pozostawił poziom niebezpieczeństwa na takim samym poziomie. Należy jeszcze raz podkreślić, iż narażenie na niebezpieczeństwo musi być bezpośrednie, czyli nastąpić w najbliższej przyszłości lecz niekoniecznie natychmiastowo.