Odpowiedzialność karna lekarza pełniącego obowiązki zawodowe

Lekarz z racji pełnionej w społeczeństwie funkcji ma szczególny obowiązek udzielenia pomocy osobie zagrożonej, tj. takiej która w danej chwili potrzebuje pomocy medycznej, z uwagi na to, iż jej życie lub zdrowie jest zagrożone.

Podstawy prawnej, szczególnego obowiązku udzielenia pomocy przez lekarza, należy upatrywać w dobrowolnie przyjętym przez niego zobowiązaniu do świadczenia czynności medycznych. Źródłem zobowiązania lekarza może być:

bezpłatnakonsultacja prawna

Odpowiedzialność karna lekarza pełniącego obowiązki zawodowe, a stosunek pracy

Stosunek pracy np. praca w oddziale szpitala, izbie przyjęć itp.;

Podając na przykładzie: lekarz jest wyznaczony do pełnienia dyżuru w Izbie Przyjęć w szpitalu X, gdzie zgłasza się ranny pacjent. Lekarz nie jest jednak obecny na Izbie Przyjęć, ponieważ wyszedł zapłacić rachunek za telefon, (czyli nie ma go w szpitalu ponieważ załatwia sprawy prywatne). Na skutek braku obecności lekarza na Izbie Przyjęć ranny pacjent zmarł. W takiej sytuacji lekarz może zostać pociągnięty do odpowiedzialności karnej.

Odpowiedzialność karna lekarza pełniącego obowiązki zawodowe, a umowa z pacjentem

Podając na przykładzie: lekarz pracuje w prywatnej klinice YXZ. Podpisał z pacjentką umowę dotyczącą opieki w razie choroby. Pacjentka stawiła się w klinice YXZ, ponieważ źle się czuła. Lekarz stwierdził u niej objawy grypy i odesłał do domu. Wracając do domu pacjentka zmarła. W wyniku sekcji zwłok okazało się, iż przyczyną śmierci nie była grypa tylko zawał. W takim przypadku lekarz może zostać pociągnięty do odpowiedzialności.

Ustawa, nakładająca na niego obowiązek niesienia pomocy w sytuacjach kryzysowych

Podając na przykładzie: w miejscowości A jest powódź, jest wielu rannych. Lekarz ma prawny obowiązek z racji wykonywanego zawodu udzielić pomocy wszystkim potrzebującym, w celu ochrony ich życia i zdrowia.

W zależności od sytuacji, lekarz może pełnić rolę gwaranta bezpieczeństwa osoby znajdującej się w zagrożeniu lub też nie. Wyraźnie należy podkreślić, iż lekarz działający w granicach swoich obowiązków zawodowych (wskazanych powyżej), będzie zawsze pełnił rolę gwaranta bezpieczeństwa osoby zagrożonej. (Informacje dotyczące lekarza niepełniącego roli gwaranta bezpieczeństwa osoby zagrożonej można znaleźć w artykule Odpowiedzialność lekarza niebędącego gwarantem bezpieczeństwa osoby zagrożonej).

Odpowiedzialność karna lekarza pełniącego obowiązki zawodowe

Lekarz na, którym ciąży szczególny obowiązek udzielenia pomocy – tj. pełni rolę gwaranta bezpieczeństwa – określonej osobie, której zdrowie lub życie jest zagrożone nie ma prawa odmówić udzielenia pomocy medycznej, nawet w sytuacji kiedy naraża przez to własne zdrowie i życie.

Lekarz, który narusza ciążący na nim obowiązek udzielenia pomocy, naraża się tym samym na odpowiedzialność karną na podstawie :

• 160 Kodeksu Karnego (dalej KK) – tj. jeżeli na sprawcy, czyli na lekarzu ciąży obowiązek opieki nad osobą narażoną na niebezpieczeństwo.

W pewnych przypadkach, tj. przestępstw skutkowych, czyli takich, gdy na skutek nieudzielenia pomocy lub błędu w leczeniu dojdzie do uszczerbku na zdrowiu lub śmierci pacjenta, wówczas lekarz może zostać pociągnięty do odpowiedzialności karnej na podstawie :

• 155 KK– tj. jeżeli lekarz nieumyślnie powoduje śmierć człowieka, podlega karze pozbawienia wolności
• 156 § 1 KK– tj. jeżeli lekarz powoduje ciężki uszczerbek na zdrowiu w postaci: pozbawienia człowieka wzroku, słuchu, mowy, zdolności płodzenia albo  innego ciężkiego kalectwa, ciężkiej choroby nieuleczalnej lub długotrwałej, choroby realnie zagrażającej życiu, trwałej choroby psychicznej, całkowitej albo znacznej trwałej niezdolności do pracy w zawodzie lub trwałego, istotnego zeszpecenia lub zniekształcenia ciała, podlega karze pozbawienia wolności
• 157 § 1 i § 2 KK – tj. jeżeli lekarz powoduje naruszenie czynności narządu ciała lub rozstrój zdrowia, inny niż określony w art. 156 § 1 KK, podlega karze pozbawienia wolności oraz jeżeli powoduje naruszenie czynności narządu ciała lub rozstrój zdrowia trwający nie dłużej niż 7 dni, podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności.

zadzwoń teraz

Odpowiedzialność karna lekarza pełniącego obowiązki zawodowe – podstawa prawna

Najczęstszą podstawą prawną pociągnięcia do odpowiedzialności karnej lekarza będącego gwarantem bezpieczeństwa zagrożonego jest wskazany powyżej art. 160 KK. Zgodnie z jego treścią:

• 1. Kto naraża człowieka na bezpośrednie niebezpieczeństwo utraty życia albo ciężkiego uszczerbku na zdrowiu, podlega karze pozbawienia wolności do lat 3.
• 2. Jeżeli na sprawcy ciąży obowiązek opieki nad osobą narażoną na niebezpieczeństwo, podlega karze pozbawienia wolności od 3 miesięcy do lat 5.
• 3. Jeżeli sprawca czynu określonego w § 1 lub 2 działa nieumyślnie, podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do roku.
• 4. Nie podlega karze za przestępstwo określone w § 1-3 sprawca, który dobrowolnie uchylił grożące niebezpieczeństwo.
• 5. Ściganie przestępstwa określonego w § 3 następuje na wniosek pokrzywdzonego.

Do lekarza, jako do gwaranta bezpieczeństwa ma zastosowanie § 2 i § 3 przytoczonego artykułu. Odpowiedzialność lekarza na podstawie art. 160 KK, tj. w przypadku kiedy na lekarzu ciąży obowiązek udzielenia pomocy medycznej w zakresie obowiązku służbowego, można przypisać tylko wtedy, gdy wystąpią łącznie następujące przesłanki:

• działanie lub zaniechanie lekarza
• skutek w postaci narażenia na niebezpieczeństwo pacjenta tj. utratę życia lub ciężki uszczerbek na zdrowiu
• adekwatny związek przyczynowy między działaniem lub zaniechaniem lekarza a skutkiem

Podając na przykładzie: lekarz dokonał operacji usunięcia nerki pacjentowi. Po operacji okazało się, iż została usunięta zdrowa nerka, a nerka, która nie pracuje właściwie pozostała w organizmie pacjenta. Wywołało to ciężki uszczerbek na zdrowiu pacjenta. W przedstawionym przypadku istnieje adekwatny związek przyczynowy pomiędzy wykonanym działaniem lekarza a narażeniem pacjenta na niebezpieczeństwo w postaci ciężkiego uszczerbku na zdrowiu.

Narażenie na niebezpieczeństwo, o którym mowa w art. 160 KK dotyczy zarówno działania lekarza, np. źle przeprowadzonego zabiegu medycznego, jak też zaniechania, którego się on dopuścił, np. nie przeprowadzenie zabiegu medycznego, który ratuje życie pacjenta.

Niebezpieczeństwo, którego dopuścił się lekarz musi być realne i konkretne, co oznacza iż niebezpieczeństwo dla życia i zdrowia pacjenta nastąpiło w najbliższej chwili po działaniu lub zaniechaniu ze strony lekarza – nie może być to niebezpieczeństwo ewentualne albo odległe.

Działanie lub zaniechanie lekarza może być umyślne lub nieumyślne. W tym miejscu należy podkreślić, iż zgodnie z regulacją art. 160 § 5 KK, jeżeli lekarz działał lub zaniechał działania nieumyślnie podlega on ściganiu na podstawie wniosku pokrzywdzonego, ponieważ jest to przestępstwo wnioskowe. Oznacza to, iż prokurator może wszcząć postępowanie przeciwko lekarzowi, tylko na wniosek osoby pokrzywdzonej.

Jak powyżej wskazano, w przypadku przestępstw skutkowych, lekarz może zostać pociągnięty do odpowiedzialności karnej na podstawie art. 155, art. 156 §1 lub art. 157 §1 i §2 KK. Odpowiedzialność karną lekarzowi można przypisać, jeżeli wystąpiły – opisane powyżej przesłanki: działanie lub zaniechanie działania lekarza, skutek działania lub zaniechania oraz adekwatny związek przyczynowy pomiędzy działaniem lub zaniechaniem a skutkiem tego.